Dünya Sağlık Örgütü Dünya’da her yıl 250.000 astımdan ölüm gerçekleştiğini bildiriyor. İyi bir tıbbi bakım ve tedavi ile önlenebilecek olan bu hastalıkta havayollarında tıkanmaya neden olan durum bronşlardaki mikropsuz yangı yani alerjik iltihaptır. Bu iltihap bronşların şiş ödemli, kırmızı ve hassas olması ile sonuçlanır. Hassas bronşlar ise en ufak bir tetikleyiciye daralarak yanıt verir.

Astım hastalarında hava yollarındaki bu alerjik yangının tedavi edilmesi gerekir. Bu tedavi düşük doz kana karışma oranı az olan kortizonlu sprey ilaçlarla yapılır. Doktor kontrolünde doz ayarı yapılması gereken kortizonlu sprey ilaçlar düzenli kullanıldığında astım kontrol altında tutulur. Ataklar önlenir.

Ancak kortizonlu ilaç tedavisini kullanmadan sadece gereksinim duyulduğunda bronş gevşetici sprey ilaç kullanan hastalar kendilerini yalancı bir iyilik halinde hissederler. Bronş gevşeticilerin şikayetleri giderici etkileri yanında altta yatan iltihabi durumu düzeltici etkileri olmadığından hastalık için için kötüye gider ama hasta bunu fark etmez. Bu nedenle kortizonlu sprey ilaç önerilen astımlı hastaların veya astımlı çocukların anne babalarının bu ilaçları doktor önerisi olmadıkça kesmemeleri gerekir.

Astım dış etkenlerden çok etkilenen bir hastalıktır. Sigara dumanı en önemli astım tetikleyicisidir. Özellikle genç erişkinlerde ve ergen gençlerde sosyal ortamlarda aktif ve pasif sigara içimi bu yönde ciddi bir sağlık sorunu oluşturmaktadır. Sigaranın yanı sıra alkol tüketimi de astım hastalarının uzak durması gereken bir alışkanlıktır. Özellikle astımlı genç kadınlarda erkeklere kıyasla 3 kat daha fazla görülen alkol ile astım alevlenmesinden kısmen reflü sorumlu tutulmaktadır.

Reflü astım hastalarının % 80’inde görülen hastalığın doğal bir sonucudur. Astım mide başını tutan kasları gevşetir ve asitli mide içeriği yutma borusundan yukarı soluk borusuna kaçar. Bronşlara kadar uzanan mide asidi kontrolsüz bir astım hastasında ciddi astım atağına yol açabilir. Alkol reflüyü artırdığı bilinen bir maddedir.

Alkol gibi ergenlik çağındaki astımlı genç ve erişkinler için bir diğer tehlike de yüksek dozda kafein içeren enerji içecekleridir. Enerji içeceklerinin içindeki yüksek doz kafein midede asid salgısını artırıp, mide başını saran kasları gevşeterek reflüye yol açar. Özellikle de eğer ilaçlarını düzenli kullanmayan kontrolsüz bir astım hastası söz konusu ise bu durum daha da tehlikeli olur.

Sonuç olarak; astım tedavi ile kontrol altında tutulabilen kronik bir hastalıktır. Düzenli tıbbi takip ve bakım gerektirir. Ancak sadece tıbbi bakım yetmez. Hastaların beslenme ve yaşam şekillerini de bu hastalığa göre değiştirmesi gerekir.

Prof. Dr. Yonca TABAK

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı, Çocuk İmmünoloji ve Alerji Hastalıkları Uzmanı

05-06-2023

Ayrıntılı bilgi için: Kaynak kitap

“Çocuklar ve Alerji “

Genişletilmiş ve Güncellenmiş Yeni baskı

DoÄŸan Kitap